Ο Παπανικολάου προτάθηκε για το Βραβείο Νομπέλ κατά τα έτη 1948,1949,1951,1953 και 1959.
Όπως ορίζει ο Alfred Nobel στη διαθήκη του, το Βραβείο της Ιατρικής απονέμεται σε σημαντική ανακάλυψη και όχι για κάποια νέα εφαρμογή ή για την επιβράβευση της συνολικής προσφοράς κατά τη διάρκεια της ζωής ενός ερευνητή.
Θα πρέπει να αναφέρουμε ότι οι αξιολογήσεις που δίνονται από την επιτροπή του Νομπέλ είναι τριών ειδών:
- Πλήρης αξιολόγηση
- Προκαταρκτική αξιολόγηση
- Μη αξιολόγηση
Τις τέσσερις χρονιές κατά τις οποίες ο Παπανικολάου ήταν υποψήφιος, έγιναν υπέρ αυτού συνολικά 18 προτάσεις.
Το 1948 ήταν η μοναδική φορά που οι δύο προτάσεις υπέρ του Παπανικολάου έλαβαν την προκαταρκτική αξιολόγηση.
Στις 10 Ιανουαρίου 1953, ο Καθηγητής της Ιατροδικαστικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Γρηγόριος Κατσάς, αναφερόμενος στην υποψηφιότητα του Γ. Παπανικολάου για το Νομπέλ,
έγραφε :
«Θεωρώ ότι το βραβείο θα άξιζε σε ένα επιστήμονα που θα έχει χαράξει νέους ερευνητικούς δρόμους και ο οποίος θα έχει προσφέρει με το έργο του πολύτιμες υπηρεσίες, όχι μόνο στην Επιστήμη, αλλ’ επίσης και στην πάσχουσα ανθρωπότητα γενικότερα.
Ως επιστήμονα πληρούντα τις προϋποθέσεις αυτές, προτείνω για το βραβείο Νομπέλ 1953 τον Δρα Γεώργιο Παπανικολάου, καθηγητή της Κλινικής Ανατομικής στο Ιατρικό Κολλέγιο του Πανεπιστημίου Κορνέλλ των ΗΠΑ.
Ο Καθηγητής Γ. Παπανικολάου παρουσίασε πολύ αξιόλογες εργασίες πάνω σε πολλά θέματα που αναφέρονται στην ιατρική βιολογία.
Η μέθοδός του της έγκαιρης διάγνωσης ενός λανθάνοντος καρκίνου είναι παγκοσμίως γνωστή. Η μέθοδος αυτή που αρχικά εφαρμόσθηκε για την διάγνωση του καρκίνου της μήτρας , στη συνέχεια εφαρμόσθηκε με επιτυχία και σε περιπτώσεις του καρκίνου των αναπνευστικών οδών και του στομάχου. Δοθέντος ότι ο καρκίνος καταπολεμείται επιτυχώς μόνο όταν ανακαλύπτεται εγκαίρως , είναι πασιφανές ότι η πάσχουσα ανθρωπότητα αποκομίζει ένα τεράστιο όφελος από την εφαρμογή αυτής της Μεθόδου.
Επιπλέον ο καθηγητής Παπανικολάου, ως αληθινός υπηρέτης της Επιστήμης, δεν σκέφθηκε ποτέ να αποκομίσει εμπορικά οφέλη από την μέθοδο του, αλλ’ αντίθετα τη διέδωσε αφιλοκερδώς και με γενναιοδωρία στον ιατρικό κόσμο όλης της Οικουμένης. Για όλους αυτούς τους λόγους πιστεύω ότι ο καθηγητής Γεώργιος Παπανικολάου αξίζει να τιμηθεί με το βραβείο Νομπέλ 1953».
Την τελευταία χρονιά, (1959), o καθηγητής της Γυναικολογίας και Μαιευτικής και αντιπρόεδρος της επιτροπής Νομπέλ Axel Westman, ήθελε να δει το βραβείο να απονέμεται στον Παπανικολάου.
Χάρις στη υποστήριξη του, η υποψηφιότητα του έλληνα ερευνητή έφθασε στη Γενική Συνέλευση για την τελική ψηφοφορία. Όμως ο πρόωρος θάνατος του Westman λίγο πριν την τελική κρίση ήταν καθοριστικός για την πορεία της βράβευσης.
Η πλειοψηφία της επιτροπής ήταν προδιατεθειμένη να βραβεύσει τους Ochoa και Kornberg για «την ανακάλυψη του μηχανισμού της βιολογικής σύνθεσης του RNA και του DNA». Η ραγδαία ανάπτυξη της μοριακής Βιολογίας καθιστούσε αναγκαία πλέον την υποστήριξη των ερευνητών εκείνων, που θα έδιναν περαιτέρω ώθηση στον νεοανερχόμενο και πολλά υποσχόμενο αυτό κλάδο της Ιατρικής.
*Τα στοιχεία για την υποψηφιότητα Παπανικολάου περιλαμβάνονται στο εξαιρετικό του Λεωνίδα Χαρισιάδη,(ιατρού ογκολόγου – Washington DC), ο οποίος είχε μελετήσει εμβριθώς το θέμα της μη απονομής του Νομπέλ στον μεγάλο έλληνα Κυτταρολόγο. Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο “ Αρχείο Ευβοϊκών Μελετών“, τόμος Μ, 2013-15.
